Yeni tip koronavirüs nedeniyle dünyanın önemli bir kısmı, hayatını evinde geçiriyor. Bu hastalık tamamen ortadan kalktığında takvimin hangi ayı (veya yılı) göstereceğini bilmiyoruz. Bu nokta, özellikle dikkat edilmeyi hak ediyor.

Yazılımcı olmanın etkisiyle bir önerim ve bunun ışığında ikinci ve belki biraz hayali bir önerim olacak. Bu öneriler, virüsün herhangi başka bir şekilde ortadan kalkması halinin dışında, aşı yapılana kadar salgının etkisini belki de her ülkede günde birkaç ölüme kadar düşürebilir. Bunların daha iyisini elbette birileri düşünüyor da olabilir, sadece fikirlerimi yazıyorum.

Şunu da söylemek istiyorum ki bence şimdiye dek birinci maddenin yapılması gerekirdi; başta Google, Apple ve diğer devasa teknoloji firmaları, şu ana dek sınıfta kaldılar; umarım bunu affettirecek bir atılımda bulunurlar.

1. Koronavirüse yazılımsal önlem: Testlerin algoritmayla yapılması

Testlerin biraz daha çok üretilmesi mümkün olduğunda, geliştirilecek yazılımsal alt yapıyla risk altındaki herkesin belirli aralıklarla test edilmesi. Burada Google, Apple, Amazon, Facebook ve elbette Microsoft gibi firmalara büyük bir iş düşüyor: Belki yapay zekadan destek alan, ancak başlangıçta basit olan bir algoritma geliştirmek ve kişilerin hareketlerine, gittiği yerlere bakarak risk değerlendirmesi yapmak.

Bu noktada bulunduğumuz her yeri zaten bilen Google (Android'li telefonlar sayesinde) ve Apple (iOS'lu telefonlar), en iyi adaylar. Üstelik bu sistem, gizlilik konusunda büyük endişelere yol açmadan da çalışabilir, veriler yazılım tarafından işleneceğinden sadece riskli kişilerin bilgilerine gerçek insanların erişmesi sağlanabilir.

Bu şekilde örneğin her gün dışarı çıkan birine, evet devlet zoruyla, örneğin 10 günde bir test yaptırmak zorunlu tutulabilir. Ama hiç çıkmayan birine yapılacak testler azaltılarak, test kitlerinden tasarruf edilebilir. Salgının daha çok olduğu yerleri ve daha birçok değişkeni hesaba katarak yazılımla ve yapay zekayla burada optimal dengeyi kurmak mümkün olabilir.

Kısacası teknoloji devlerinin sadece deneyler için ayırdıkları kaynaklarını bir süre böyle bir projeye hazırlamaları, dünyayı büyük bir sıkıntıdan kurtarabilir.

2. Tekrar kullanılabilen test makinesi

Bunun yeni bir fikir olmadığından eminim. Sağlık ekipmanı uzmanı veya doktor olmadığım için söylediğimin mümkün olup olmadığını da bilmiyorum ama eğer Google, Apple, Tesla gibi bir firmada yönetici olsaydım, hemen koronavirüs testi yapacak, ancak test yapıldıktan sonra çöpe gitmeyecek bir makine geliştirmeye koyulurdum. Evet, bu belki de yeniden kullanılabilen füzeler yapmayı başaran SpaceX'in, dolayısıyla onun başındaki Elon Musk'ın işi. Gerçekten de Musk, koronavirüsle ilgili gülünç sözlerini böyle bir sistemle unutturup, kendini fazlasıyla affettirebilir.

Bu tür bir teknoloji üretildiğinde çok ucuz olmayacağını varsayıyorum, ancak dışarıda insanların ulaşabileceği yerlerde ve sıklıkta olmalı. Bu noktada teknoloji firmalarının ve hükümetlerin mali açıdan büyük bir fedakarlık yapması gerekebilir. Cihazlar belki her köşeye yerleştirilebilir ve kimlik kartıyla insanlar kendi kendini test edebilir. Bu sayede birinci maddedeki yazılımsal takiple birlikte test edilmeyen kimsenin kalmaması sağlanabilir.

Burada test sonucunun hemen değil, bir iki gün sonra gelmesi bile kabul edilebilir. Bilgiler kimlik numarasına işleneceğinden, bir kez hasta çıkan kişi hemen takibe alınabilir ve hastaneye ulaşması sağlanabilir.

Burada önemli olan nokta, yine yazılımla maliyetin çok düşürülebileceği. Örneğin herkesi 10 günde bir test etmek yerine sadece riski yüksek olduğu hesaplanan kişileri daha sık test ederek başarı sağlanabilir.

Sonuç

Özellikle birinci madde, elde bugün sahip olunanlarla salgının etkisini azaltmakta yardımcı olabilir. Bu noktada aslında bir varsayımda daha bulunduğumu önemle belirtmek istiyorum: Büyük firmaların ve devletlerin paralarını sımsıkı saklamak veya buluşlarını kendilerine saklamak gibi bir yolu tercih etmemeleri. Aksi halde zarar gören sadece kendileri değil, hepimiz olabiliriz. ABD yönetiminin Amerikan teknoloji firmalarını bu iş için organize etmesi gerekebilir.